10.5.16

"A reachtaíocht féin...a threascairt."

"An saol a mhúin do na Gaeilgeoirí dúchais nach fiú tráithnín Státa Éireannach..." (Máirtín Ó Cadhain, 1955)

Níl aon Ghaeilge ar an bhForógra a léigh an Piarsach amach ós comhair Ard Oifig an Phoist i mBaile Átha Cliath cead bliain ó shin. Agus ar ndóigh mar is eol dúinn go léir tá Pobal na Gaeilge na linne seo in íslé bhrí agus tá laghdú mór leanúnach tar éis teacht ar an nGaeltacht ó baineadh amach saoirse polataíochta sna 26 chondaethe.

Agus mé i siopa Charlie Byrne's i nGaillimh le déanaí tháinig mé ar leabhar leis an údar Tomás Mac Siomóin leis an dtideal 1916: Leath-réabhlóid - Paradacsa ait na Gaeilge. Labhrán i ndairíre atá ann le timpeall 60 leathanach.

Bhí eolas agam ar an údar seo mar scríobhnóir úrscéalta. Bhí ar a laghad leabhar aige, An Tionscadal, léite agam agus thaitn sé go mór liom. Ach seo cineál eile leabhar.

Scríodh é deich mbliain ó shin mar chuid de chomóradh 90 bliain den Éirí amach (An raibh comóradh ann?). Bhí sé thar a bheith spéisiúil é a léamah agus comparáid a dhéanamh ar stád na Gaeilge ansin agus stáid na Gaeilge anois. Bhí Acht na Gaeilge trí bliaina i réim agus is suimiúil na naoi bpointí a deinean sá ag deireach an labhráin.

Seo mar a labhrann sé:

"...Agus na focla seo á scríobh agam i mí na Márta 2006, níl ceann ar bith de na forálacha seo a leanas den Acht curtha i bhfeidhm:
  • Tá an tAcht sínithe ag an Uachtarán agus ciallaíonn sé sin go bhfuil forálacha an Achta i bhfeidhm anois...ach ní chiallaíonn!
  • Is féidir leis an gCoimisinéir Teanga píonós airgid a ghearradh ar chomhlucht nach bhfuil ag comhlíonadh a chuid dualgaisí de réir an Achta... ach ní ghearrann!
  • Tá dualgas ar an stát ionstraimí reachtúla a chur ar fáil sa dá theanga oifigiúla go comhuaineach... ach ní chuireann!
  • Scríobh an tAire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta chuig an 650 comhlucht poiblí atá ainmnithe ag iarraidh ortha Scéim Teanga a ullmhú... ach níor scríobh!
  • Tá dualgas ar Eircom cloí le forálacha an Achta... ach ní chloínn!
  • Má dhéanann duine nó comhlucht ráiteas nó admháil le linn fhiosrúchán an Choimisinéir Teanga, beidh cead an ráiteas sin a úsáid i gcúirt dlí ina dhiaidh sin... ach ní bheidh!
  • Má bhíonn tú ós comhair na cúirte, tá sé de cheart agat breitheamh agus giúire le Gaeilge a fháil chun do chás a éisteacht... ach níl a leithéid de cheart agat!
  • Tá sé de dhualgas ar chomhluchtaí poiblí fógraí béil a bheith dírithe ar an bpobal a chuir ar fáil i nGaeilge... ach ní chuireann!
  • Tá sé riachtanach go mbeaidh an fhoireann atá ag obair in oifig comhlucht poiblí atá lonnaithe sa nGaeltacht in ann a cuid oibre a dhéanamh trí Ghaeilge... ach ní thárlaíonn seo!
Mar sin is léir go bhfuil an Ghaeilge sa riocht is go bhfuil an stat in ann - agus sásta - a reachtaíocht féin ina leith a threascairt."

Nach íontach an t-athrú atá tagtha ar chúrsaí idir an dá linn? Nó an bhfuil níos mó fhirinne sna focail seo ná mar a bhí riamh? An ionann an abairt deireannach sin agus focail úd an Phiarsaigh faoi náire an Mháthar - "a clann féin ag díol a máthair?"

Mise Éire:
Sine mé ná an Chailleach Bhéarra

Mór mo ghlóir:
Mé a rug Cú Chulainn cróga.

Mór mo náir:
Mo chlann féin a dhíol a máthair.

Mór mo phian:
Bithnaimhde do mo shíorchiapadh.

Mór mo bhrón:
D'éag an dream inar chuireas dóchas.

Mise Éire:
Uaigní mé ná an Chailleach Bhéarra.

Share/Save/Bookmark

No comments:

Post a Comment